تصویر: پایگاه تخلیه شده نیروهای امریکایی در بگرام

جنگ اخير بادغيس و رخنه طالبان به مركز اين ولايت در كنار تخليه‌ی ناگهانی پايگاه بگرام بدون هماهنگی با دولت افغانستان در اين چند روز اخير در صدر اخبار كشور قرار داشت. وضعيت در ولايت بادغيس در اين سال‌ها بسيار بحرانی بود. اما دولت عمده يا نادانسته سعی مي‌كرد كه خطر در بادغيس را کم‌اهمیت جلوه داده و وضعيت را تحت كنترل خود نشان دهد. حملی طالبان بر شهر قلعه‌نو مركز اين ولايت و تصرف بخش‌هایی از اين شهر و به‌خصوص زندان مركزی اين ولايت، ضربه‌ی جدی به وجهه حكومت مركزی و صداقت دولت در نشان دادن توانايي‌های واقعی نيروهای امنيتی وارد كرد.

امرالله صالح معاون اول رئیس‌جمهور مدتی پيش و هنگامی‌که طالبان موفق به تسخير چند ولسوالي شده بودند، گفته بود كه طالبان عقبه‌ی نظامی نداشته و اين گروه توانايی مبارزه با نيروهای امنيتی كشور را ندارند. او همچنين از كسانی است كه خروج از آمريكا را نامحتمل دانسته و معتقد بود كه اين كشور بااین‌همه سرمایه‌گذاری و مصارف گزاف، افغانستان را ترك نخواهد كرد.

تا اينجای كار، هردو پیش‌بینی جناب آقای صالح در مورد وضعيت كشور نادرست از آب درآمده است. آمريكايی با شتابی فراتر از تصور افغانستان را ترك گفته و تقریباً تمامی نيروهايی كه بايد اين كشور را ترك مي‌كردند، اكنون به خانی خود بازگشته‌اند. حتی سرعت انتقال نيروهای آمريكايی از ديد آقای صالح و نيروهای كشفی كشور پنهان ماند و بگرام ساعت‌ها بعد از ترك آمریکایی‌ها تحت كنترل دولت درآمد. ساعت یک‌ نیمه‌شب تمامی نيروهای آمريكايی پايگاه را تخليه كرده و با قطع برق، مردم محل متوجه اين موضوع شده و برای غارت به داخل پايگاه هجوم بردند. نيروهای دولت اوايل صبح كنترل اين پايگاه را به دست گرفتند. اين وضعيت و رهاسازی پايگاه بگرام قبل از اينكه با نيروهای دولتی افغانستان هماهنگی صورت گيرد، کاملاً دور از تصور مي‌نمود. دولت افغانستان نخست اين واقعه را انكار كرد اما چند روز بعد سخنگويان دولت آمريكا فاش كردند كه آن‌ها عمداً نيروهای دولتی افغانستان را در جريان اين تخليه قرار نداده‌اند. دليل اين كار هرچه باشد، نشان از بي‌اعتمادی عميق نيروهای آمريكايی به دولت كنونی افغانستان دارد. باوجودی كه درروی كاغذ آمريكا شريك استراتژیک افغانستان بوده و دو كشور در اين مورد توافقنامه امضا کرده‌اند، اما گويا آمريكا چندان خود را ملزم به رعايت اين توافقنامه ندانسته و با عملكرد يك‌طرفه‌ی خود ثابت كرده است كه اعتباری به اين پيمان قائل نيست.

 نبرد اخير در بادغيس زوايای ديگری از جنگ‌های اخير كشور و پیشروی خيره‌كننده‌ی طالبان در روزهای اخير را نيز برجسته كرده است. دولت در اين چند مدت تمام تلاش خود را كرده است كه اين پیشروی‌ها را موقتی دانسته و آن را طبيعی و جزئی از ذات جنگ نشان بدهد. سخنگويان حكومت مركزی همواره از عقب‌نشینی تاكتيكی نيروها سخن گفته و تا حد ممكن تلاش کرده‌اند تا حوادث اخير را كمرنگ جلوه بدهند.

تصویر: طالبان در شهر قلعه نو

اما درز نوار صوتی منسوب به امرالله صالح با لحن بسيار تند، خطاب به امیر شاه نايب زاده نماينده مردم بادغيس در مجلس نمايندگان بازتاب وسيعی بين مردم، خصوصاً در شبكه‌هاي اجتماعی داشته است. در اين نوار صوتی، آقای صالح نماينده مردم بادغيس در مجلس را به طرفداری از طالبان و ترغيب نيروهای دولتی به تسليم شدن به اين گروه متهم كرده و خواستار توبه‌ی آقای نایب‌زاده شده است. امرالله صالح خطاب به نایب‌زاده تهديد كرده است كه در غير آن، او را به جهنم خواهد فرستاد. تا هنوز اصالت اين گفتگو تائید نشده است اما فايل ديگری از سوي نزديكان نايب‌زاده در اينترنت قرارگرفته است كه در اين فايل او به سخنان آقای صالح واكنش نشان داده و ادعاهای معاون اول را رد كرده است.

تصویر: امرالله صلح معاون نخست ریاست جمهوری و امیر شاه نايب زاده نماينده مردم بادغيس در مجلس نمايندگان

محتوای سخنان آقای صالح در اين مورد با  انتقاد شديد برخی از كاربران فضای مجازی هم مواجه شده است. برخی از كاربران از اين رفتار آقای صالح انتقاد كرده و لحن او را بسيار ديكتاتورانه و ظالمانه خوانده‌اند. اين كاربران مجرم خطاب كردن شخصی كه جرمش از سوی نهادهای عدلی ثابت نشده را خلاف قوانين جاری كشور مي‌دانند. كاربران ديگری نيز با خطاب قرار دادن آقای صالح از او پرسیده‌اند كه وقتی از خيانت افراد در اين برهه‌ی حساس كشور آگاهي دارد، چرا قاطع‌تر عمل‌نکرده و خواستار توبه‌ی افراد خائن مي‌شود؟ از سوی ديگر پخش شدن پَروَنجا صوتی منسوب به عمر داوودزی در مورد دوستم و قيصاری نيز واكنش‌هايی را برانگيخته است. تا هنوز اصالت اين فايل صوتی نيز تائید نشده است.

درز اين نوار‌ها و خروج بدون هماهنگی نيروهای آمريكايی از بگرام پرده از اين واقعيت برمی‌دارد كه افراد زيادی در داخل نظام هستند كه با طالبان همسو بوده و عملا عليه حكومت مركزی فعاليت مي‌كنند. با پيشروی برق‌آسای طالبان و محاصره شدن شهرهايی چون مزار شريف و هرات، سؤالات زيادی در مورد فرار بي‌دليل سربازان و رها كردن تجهيزات و استحكامات خود در ميان مردم به وجود آورده است. پناه بردن سربازان به كشورهايی چون ايران و تاجيكستان و تسلط طالبان بر بندرهای مهم تجاری كشور، باعث سرافكندگی نيروهای امنيتی كشور شده است، در حالی كه در مواردی در ولايت غزنی، حتی چند نفر سرباز به تنهايی توانسته اند جلوی نيروهای طالبان مقاومت كرده و آن‌ها عقب برانند. اكنون با توجه به پخش شدن اين نوارهای صوتی، موضوع خيانت و همسويی با طالبان از سوی افرادی در درون حكومت و ارتباط آن با پيشروی‌هاي اخير اين گروه، بيشتر برجسته شده است.  اين موضوع احتمالاً در روزهای آينده ابعاد بيشتری خواهد گرفت.