افغانستان در سال ۱۴۰۱ خورشیدی آبستن اتفاقاتی بود که زنان و دختران را بیش از هر قشر دیگری متاثر ساخت و این گزارش به مرور مهمترین رویدادهایی می‌پردازد که مستقیم یا غیر از آن زندگی زنان را تحت شعاع قرار داده است.
زنان و دختران در افغانستان که پس از دهه‌ها جنگ و تحولات سیاسی در بیست سال گذشته این فرصت را یافتند تا با چالش‌ها مقابل شوند و راه خود برای تثبیت جایگاه اجتماعی‌شان را پیدا کنند. اما این دست‌آورد به محض رویکار آمدن امارت اسلامی به طرز بسیار سریع چنان دگرگون شده که آگاهان معتقدند افغانستان از این نظر به ده دهه قبل برگشته است.
آموزش
امارت اسلامی به محض رویکار آمدن فرمان منع حضور دختران در مکاتب را صادر کرد و این محرومیت «ظالمانه» بیش از ۵۴۰ روز میشود که ادامه دارد و از قراین پیداست که امارت اسلامی تاکنون در بین خود برای بازگشایی یا تداوم این محرومیت به نتیجه نرسیده‌اند.
نیروی حاکمه در ادامه تثبیت حاکمیت خود فرمان‌های بیشماری صادر کرده که به صورت تدریجی در جریان ۱۹ ماه گذشته زنان را از تمام عرصه‌های عمومی حذف کرده و اکنون سال ۱۴۰۱ را برای زنان «سال فاجعه» توصیف می‌کنند.
نیلوفر موسوی، یکی از دانشجویان دانشگاه کابل در مصاحبه با خامه پرس می گوید پس از محدودیت های که بالای زنان و دختران در افغانستان وضع شده از جمله منع آموزش در مکاتب و دانشگاه‌ها، زنان به صورت عام و دختران به صورت خاص بی‌سرنوشتی را تجربه می‌کنند.
او می گوید زمانی که دانشگاه به‌روی زنان باز شده بود او بسیار با انگیزه و علاقه بیشتر به درس‌هایش ادامه می داد و می افزاید :«وقتی خبر شدم دانشگاه‌ها به روی زنان بسته میشود من بسیار نگران شدم، و بکلی ناامید شده و انگیزه خود را از دست دادم.»
خانم موسوی می افزاید هدف او تحصیل بود که به این هدف خود نرسیده است چون به گفته او پس ازممنوعیت حضور دختران در دانشگاه او در یکی از مراکز آموزشی درس می خواند و این مرکز نیز در ادامه محدودیت‌ها مسدود شده است.
به باور خانم موسوی نیم از نفوس افغانستان را زنان تشکیل می دهد و منع زنان از تحصیل عواقب ناگوار در پی داشته و سبب میشود تا نسل های افغانستان بی سواد باقی بماند. خانم موسوی از امارت اسلامی می خواهد تا دانشگاه‌ها برروی زنان باز گردد تا انان از بی سرنوشتی نجات پیدا کنند.
پیش از این از میان ۱۷۰ هزار معلم، ۳۳ درصد زنان وظیفه تدریس را به پیش می بردند که ۸۸ هزار دانشجویان در مکاتب را دختران شامل می گردید و ۲۰۰ معلم زن مشغول تدریس در دانشگاه های دولتی و خصوصی بودند. که این همه تعداد دانشجویان در پایان ۱۴۰۱ به صفر رسید.
این در حالی است که پس از واکنش‌های گسترده جهانی مبنی بر لغو آموزش دختران در افغانستان بیش از ۷۰ کشور جهان به شمول اتحادیه اروپا با نشر اعلامیه‌های مشترک از وضعیت آموزش، کار و فعالیت‌های اجتماعی زنان ابراز نگرانی کرده اند.
در کنار این آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، وزارت خارجه امریکا، دیدبان حقوق بشر، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد و برخی دیگر کشور‌ها و سازمان‌ها خواهان توقف ممنوعیت آموزش دختران شده و این را برای آینده افغانستان نگران کننده خوانده بود.
کار و اجتماع
زنان و دختران در حکومت پیشین در اداره‌ها موسسه های دولتی و غیر دولتی حضور پر رنگ داشتند. ۲۷ درصد اعضای پارلمان، پنج وزیر کابینه، ۲۲۰ قاضی، ۶ سفیر افغاستان در کشور‌های خارجی را زنان تشکیل میداد.
در سال ۱۴۰۱ میلادی زنان در کابینه دولت و دوایر دولتی حضور کم رنگ داشته اند. وزارت زنان و حقوق بشر که برای رسیدگی برای حقوق زنان فعالیت داشت منحل گردید و زنان در هیچ ادارات دولتی فعالیت نداشته اند.
پس از ممنوعیت کار زنان در سکتور‌های و انجو‌های غیردولتی از سوی وزارت اقتصاد امارت اسلامی این رقم تنها به فعالیت زنان در بخش صحت و آموزش محدود گردید که پس از آن فعالیت ۱۵۱ موسسه خارجی در افغانستان متوقف گردید. که از میان بر اساس گزارش‌ها ۴ هزار و ۳۷۳ کارمند زن کار خود را از دست دادند که تنها ۴۶۹ کارمند زن از شورای مهاجرت ناروی خانه نشین شدند.
زنان برای داشتن مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی بار‌ها اعتراضات را با شعار« نان،کار،آزادی» به راه انداختند که این اعتراضات همواره سرکوب و به خشونت تمام شده که پس از آن شماری بزرگی از زنان یا راه مهاجرت و یا هم ماندن در خانه را انتخاب کردند.
