مسوولان محلی ولایت پروان می‌گویند که استوپه تاریخی توپ‌دره این ولایت از طرف سازمان یونسکو مستحق دریافت جایزه «شایستگی» میراث‌های فرهنگی شناخته شده است.
عبدالغفار روفی، آمر فرهنگ و گردشگری ریاست اطلاعات و فرهنگ به خبرگزاری باختر گزارش داده است که خبر اعطای این جایزه روز شنبه، پنجم قوس در بنکاک پایتخت تایلند اعلام شد.
استوپه تاریخی توپ‌دره در بین روستاهای «خواجه سیاران» و «سنجددره» در جنوب‌غرب شهر چاریکار موقعیت دارد.
این جایزه، بخشی از جوایز آسیا و اقیانوسیه یونسکو درسال ۲۰۲۲ است که برای حفاظت از میراث فرهنگی مدنظر گرفته شده بود.
استوپه توپ دره، یکی از سیزده پروژه برنده است که از شش کشور مختلف در سراسر منطقه انتخاب شده است.
به گفته مسوولان، کار حفظ و مرمت این استوپه و اطراف آن، توسط مؤسسه‌ی مشورتی و حفظ میراث‌های فرهنگی افغان (ACHCO) بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ با کمک مالی اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از میراث فرهنگی (ALIPH) انجام شده است.
استوپه توپ‌دره مشهور به «استوپه کنیشکا» نزدیک به دو هزار سال پیش در زمان حکمرانی کنیشکاه بزرگ، از دوره کوشانیان، ساخته شده است.
استوپه در زبان سانسکریتی به معنای پُشته است و به محل دفن آثار به جا مانده از بدن بودا گفته می‌شود. استوپه توپ‌دره در پروان حدود ۲۰ متر ارتفاع و ۷۰ متر محیط دارد.
براساس بررسی‌های باستان‌شناسان، در این دره استوپه‌های حدود هشت صومعه و ۵۰۰ استوپه (گنبد) وجود داشته است.
براساس معلومات شبکه تحلیل‌گران افغان، مرکز باستان‌شناسی فرانسه پیش از این دریافته بود که در جریان یک سده اخیر، هزاران مجسمه از این محل به دست آمده و در موزیم‌های سرباز نگه‌داری می‌شد، اما در جریان جنگ‌ها غارت و نابود شده است. گفتنی است که با گذشت زمان، اسم آن از «استوپه‌‌دره» به «توپ‌دره» تغییر کرده است.
