در آستانه‌ی یک‌سالگی سقوط افغانستان
سقوط افغانستان بحثی است‌که حاکمیت طالبان را به دنبال داشت. هرچند این اتفاق به دور از انتظار بود. اما موضوعی‌که آن‌را تحقق بخشید یا روند انتقال قدرت را به تهاجم و تسلط طالبان بر افغانستان تبدیل کرد، فرار اشرف‌غنی بود. از این نظر می‌توان گفت که فرار اشرف‌غنی به تاریخ ۱۵ اگست ۲۰۲۱ با موضوع سقوط جمهوریت یا تسلط طالبان بر افغانستان گره خورده است.
محمد اشرف‌غنی احمدزی به تاریخ ۱۵ اگست همراه با نزدیکانش ارگ ریاست جمهوری را به قصد ازبکستان ترک کرد و آن طوری‌که خودش بعدها گفت، این فرار، سریع و بدون برنامه‌ریزی انجام شد، حتا او نتوانسته بود کفش‌های خود را بپوشد.
شام همان روز فرار غنی، اولین تیم از نیروهای طالبان در شیک‌ترین دفتر ارگ ریاست جمهوری که دفتر کار رییس‌جمهور بود، عکس یادگاری انداختند. این ورود از هر نظر غافل‌گیرکننده بود. نه مردم، نه طرفین توافق‌نامه‌ی دوحه، نه نیروهای طالبان می‌توانستند پیش‌بینی کنند که ممکن است ناوقت ۱۵ اگست (۲۴ اسد) بتوانند در دفتر کار رییس جمهور عکس یادگاری بگیرند.
اما این اتفاق افتاد و فردای آن روز، یعنی صبح ۱۶ اگست ۲۰۲۱ ملا عبدالغنی برادر همراه با تیم سیاسی آنان در یک پیام ویدیویی از دوحه، پای‌تخت قطر، این ورود غافل‌گیرکننده را پیروزی اسلام، شکست آمریکا و نصرت الهی خواند.
هم‌زمان با آمادگی طالبان برای رویارویی و قبضه‌کردن انحصاری قدرت، برخی از رسانه‌های معتبر داخلی به دلیل تهدیدات امنیتی و روند تخلیه از پوشش وقایع باز ماندند و بین تاریخ ۱۵ اگست تا ۱۵ سپتامبر سال ۲۰۲۱، خلاء عمیق اطلاعاتی وجود دارد. برخی از رسانه‌های خارجی مثل سی‌ان‌ان فقط توانستند نقاط چشم‌گیر انحطاط و زوال زندگی را در افغانستان پوشش بدهند که شامل هجوم هزاران تن به داخل و اطراف میدان هوایی کابل بود.
میدان هوایی کابل از تاریخ ۱۵ اگست تا ۳۰ اگست که روند تخلیه و ماموریت نظامی آمریکا به پایان رسید از مزدحم‌ترین نقاط افغانستان بود و طی این ۱۵ روز، برعلاوه‌ی روند فشرده و نامتعارف تخلیه‌ی شهروندان خارجی و داخلی به کشورهای اروپایی و امریکا، تعداد زیادی در این جریان آسیب دیدند و تعدادی کشته شدند.
از وضع آشفته‌ی شهر که بگذریم، به تاریخ ۱۷ اگست نوبت تیم رسانه‌ای طالبان بود که به رهبری شخص ذبیح‌الله مجاهد در مرکز اطلاعات و رسانه‌های افغانستان ظاهر شدند و او که برای اولین‌بار چهره‌اش مقابل رسانه‌ها قرار می‌گرفت، نطق غرایی مبنی بر پیروزی مجاهدین ایراد کرد و هم‌چون تمام سخنگویان دم از استقلال زد و اطمینان داد که در سایه‌ی احکام شریعت حق زنان را بجا می‌آورند و در پی انتقام‌گیری نیستند.
آنچه که در این جریان رسانه‌ها را به خود جلب کرده بود، توجیه‌های حرفه‌ای سخنگویان طالبان بود. آقای مجاهد کشته شدن غیرنظامیان در حملات آن‌ها را تلفات جانبی عنوان کرد و شاید برای نخستین‌بار حملات بیست‌ساله‌ی طالبان که در آن تعداد زیادی از غیرنظامیان و حدود بیش از ۶۰ هزار نیروی دفاعی افغانستان کشته شده بودند را با کلمات جهاد، پیروزی در راه اسلام، تلفات جانبی در راه الله و شکست کفار در مرکز رسانه‌های افغانستان توجیه می‌شد.
چون هنوز نیروهای خارجی از افغانستان به صورت کامل خارج نشده بودند و تمام سفارت‌خانه‌ها کارهای مربوط به تخلیه را از میدان هوایی کابل تنظیم می‌کردند، هیچ واکنشی چشم‌گیر بین‌المللی متوجه طالبان نبود و شرکت متا به عنوان نخستین آدرس بین‌المللی پر طرف‌دار، طالبان را به تاریخ ۱۷ اگست یک سازمان تروریستی اعلام کرد که بعدها حتی حساب‌های مربوط به این گروه را نیز از روی پلتفورم های این شرکت حذف کرد.
به تاریخ ۲۶ اگست که میدان هوایی کابل در آن روزها تبدیل به شلوغ‌ترین و مزدحم‌ترین نقطه در سرتاسر افغانستان شده بود، اتفاق مرگباری رخ داد. حمله‌ی داعش که ۱۷۰ کشته به شمول ۱۳ نظامی امریکا را رقم زد. این حمله‌ی مرگبار را داعش به عهده گرفت و فردای آن روز آمریکا اعلام کرد که موفق شده است ۱۳۴۰۰ نفر را طی یک شبانه‌روز از افغانستان خارج کند. البته کمی قبل از آن گزارش شده بود که حدود ۱۵۰ تن با اکثریت هندی از اطراف میدان هوایی کابل ناپدید شده‌اند و در همین اثنا چهار زن به دلیل ازدحام زیاد جان خود را از دست دادند. اکثر گزارش‌هایی که بین ۱۵ اگست تا ۱۵ سپتامبر موجود است، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و بسا اتفاقاتی که از چشم رسانه‌ها پنهان مانده است.
روز ۳۰ اگست نیز هم‌چون ۱۵ اگست که با فرار اشرف غنی گره خود است، این روز با تصویر آبی‌رنگ آخرین نظامی امریکا گره خورده که هنگام ترک افغانستان ثبت شده است. پس از آن ایالات متحده امریکا رسما پایان ماموریت نظامی این کشور را در افغانستان اعلام کرد.
این گزارش چند بخش دارد که در روزهای آینده نشر می‌شود. بخش دوم گزارش به واقعه‌های بعد از خروج آمریکا و شکل‌گیری اعتراضات زنان می‌پردازد.
